Kak! Ik krijg mijn twee-is-neen-peuter niet in bed! Tijd voor een 5-stappenplan.

Baby's die niet goed slapen, dat kennen we. Of niet, als je met een unicorn baby gezegend was. Maar wat als je twee-is-nee-peuter opeens dwars begint te liggen? Eindeloos die bedtijd rekken, kendet? Yes? Lees dan zeker verder want met enkele 'ingrepen' (geen zorgen, er komt geen mes aan te pas!) kan je ervoor zorgen dat hij/zij terug beter slaapt.

Eerst en vooral dit: de hersenen van peuters en kleuters zijn in volle ontwikkeling. Enerzijds willen ze al groot zijn (dat kan ik zeeelllleeeuuuffff!), maar eigenlijk zijn ze nog heel klein (Frustratie, check! Overkoken, check! Geen hulp aanvaarden, check!). Die miniatuur versie van jezelf proberen overtuigen en wéten dat het een zo goed als hopeloze zaak is. Herkenbaar? Check! En dan moet het nog bedtijd worden… You gooooottta love bedtime! Om die laatste (soms echt té zware) to do op je lijst makkelijker af te vinken, hier een stappenplan om je peuter/kleuter vlot(ter) te laten slapen! Spoiler: veel heeft te maken met veiligheid en voorspelbaarheid!

STAP 1: Geef je kind overdag beperkte keuzemogelijkheden

Je hoofd boven water houden in de wereld van deze drama lama's kan. En dat begint overdag, al veel vroeger dan bedtijd. Kleuters willen graag 'groot zijn' en veel alleen doen. We kunnen hen op die leeftijd al heel wat zelfstandigheid bieden: mee de tafel dekken, mee poetsen, de was plooien, boodschappen doen, in de tuin werken, groenten snijden, … De mogelijkheden zijn eindeloos! Nog wat klein om mee te helpen? Zeg niet: 'Dat kan jij nog niet' (oh nee! No no no!), maar zeg: 'Laten we eens kijken waar je mij wél mee kan helpen.'

Je kan hen ook gelimiteerde keuzes laten maken (ja, dat zijn de of-vragen!).

• 'Ga je stappen of met de loopfiets?'
• 'Ga je zelf op je stoel zitten of zet ik jou erop?'
• 'Die toren laten we staan, je mag je broer helpen met bouwen of iets anders bedenken om mee te spelen'
• 'Wil je dat ik jouw jas aandoe of wil je het zelf doen?"
• In plaats van: "we gaan nu weg" probeer eens: "We gaan over 5 minuten vertrekken: wil je nog een keer van de glijbaan of nog eens over het loopparcours gaan?

Dit beslissingsrecht geeft je kleuter de kans wat controle te winnen over de dag en de beslissingen. Kleuters willen graag 'groot zijn', maar vergis je niet! Het zijn geen mini-volwassenen, maar jonge kinderen in volle ontwikkeling met af en toe een korstluitingske (of 2, 3) in die snel groeiende hersenpan. Beperkte keuzemogelijkheden leiden je als ouder tot het punt dat je wil bereiken, maar ze geven je kind ook wat controle. Dit helpt je kleuter om zijn nood aan zelfstandigheid al overdag te vervullen (en niet net voor bedtijd).

STAP 2: Kondig de overgang van speeltijd naar bedtijd aan

Slapen: het idee alleen al. Jouw kleuter is nog plezier aan het maken en plots wordt hij uit een situatie weggetrokken om iets anders te gaan doen. Om te gaan slapen! Het helpt alvast de wereld door hun ogen te bekijken: ze hebben nog weinig tijdsbesef, heel wat van de beslissingen worden voor hen genomen en hun gedrag wordt vooral geleid door hun sterke impulsen (driften als het ware, waar ze nog weinig controle over hebben).

Het is een hele uitdaging voor hen om te wachten, te delen, te luisteren, in hun bed te blijven liggen, … Jonge kinderen hebben hulp nodig bij het afronden van de dag: van actief spelen, ontdekken en bewegen naar 'slaap'. Help hen steeds met de overgang van 'spelen' naar 'gaan slapen'. Geef duidelijke grenzen aan om de voorspelbaarheid over het einde van het speelmoment te verhogen. Wanneer je deze overgang aankondigt, kan dit erg ondersteunend werken. Je kan uitleggen dat we na dit laatste spel gaan slapen, of wanneer de bel van de aftelklok rinkelt we gaan slapen, ... Je hoort het: ze zijn zelf niet zo goed in staat om een goede tijdsinschattingte maken. Een tijd-timer, zandloper (ook handig bij het tanden poetsen), of iets dergelijks kan hierbij helpen.

STAP 3: Zorg voor een herkenbaar slaapritueel

Peuters en kleuters geven zich makkelijker over aan hun slaap in een veilige en voorspelbare omgeving. Allemaal goed en wel, maar oedoededa?! In slaap vallen is een overgave van de dag naar de nacht. Het is een onbewust proces waar we geen controle over hebben. Hoe meer we focussen op 'in slaap vallen' hoe meer stresserend het slapen wordt. De overgave naar slaap vraagt een volledig veilige en voorspelbare omgeving (wat gebeurt er wanneer). Jonge kinderen hebben geen tijdsbesef en door het installeren van herkenbare gewoonten weten jonge kinderen wat er gaat komen. Je kan dus niet kiezen om in slaap te vallen. Met een goed slaapritueel verhogen we de herkenbaarheid en maken we het jouw peuter/kleuter zo gemakkelijk mogelijk om in slaap te vallen. Dan overlopen we met kinderen élke dag eenzelfde patroon van herkenbare gedragingen.

• Ga met je peuter/kleuter naar zijn kamer
• Gordijnen toe en grote lichten uit
• Laat nog een klein lampje branden
• Kleren uitdoen
• Op het potje gaan
• Pyjama aan
• Tanden poetsen
• In de kamer: slaapzak aan en knuffels en tut zoeken
• Nog even voorlezen
• Licht in de kamer uit, enkel nog wat achtergrondlicht op de gang
• Melk drinken
• Knuffelen
• In bed leggen met slaapknuffels en tut. Toedekken, knuffels goed leggen, aai over het hoofd en ... go!

Tip!

Bij peuters vanaf 18 maanden kan je de voorspelbaarheid van het slaapritueel verhogen door deze stapjes te visualiseren aan de hand van pictogrammen. Kinderen zijn geen robots, hier een daar eens meeveren met je kind is helemaal oké!

STAP 4: Vermijd verwarring

Jezelf dit ook al eens horen zeggen in het midden van de nacht?

• 'Het is tijd om te gaan slapen, als je nu niet slaapt, zal je morgen moe zijn!'
• Deze? 'Alle kindjes van de klas slapen al!'
• Of deze? 'Als je nu niet gaat slapen, doe ik het licht uit!'
• Deze zeker niet? 'Als je flink gaat slapen, dan bak ik morgen pannenkoeken!'

Met zo'n uitspraken wordt de druk op je kind opgevoerd. Met rationele argumenten (of irrationele) probeer je je kind te overtuigen want-jij-wil-dat-je-kind-slaapt! Het laatste beetje geduld sijpelt door je kleinste teen ... Weg voorspelbaarheid en veiligheid want papa lijkt dan toch die wolf in schaapskleren te zijn en de trukendoos van mama schiet tijdens de nacht als een balletje in een flipperkast alle kanten uit.

Wat helpt dan wel? Probeer volgende keer eens dit? Zeg tegen je kind dat het niet moet slapen, dat rusten ook goed is. Gaan slapen is immers vaak nog heel abstract voor een peuter/kleuter. Dit kan kinderen bang maken en hen ook frustreren. Peuters willen het graag goed doen voor hun ouders, ze willen hen blij maken, hen gehoorzamen en 'flink zijn'. Het is de constante tweestrijd waar peuters op zoek gaan naar een evenwicht. Aan de andere kant hebben ze nog een beperkte impulscontrole om altijd aan deze verwachtingen te voldoen. Wanneer we praten over 'rusten' kan dit zeker en vast helpen om de druk bij je peuter/kleuter weg te nemen.

STAP 5: Mis de slaaptrein niet

De laatste slow gedanst, je nieuwe witte sneakers die als kauwgom aan de grond plakken in een brei van bier, modder en zweet. Het licht gaat aan, ennnn…. 'we goan nog niet naar huis… belange niet, belange niet,..' Life is good in het treintje van de plakkers. Zie je dit beeld voor je? Het lijkt wel een vroeger leven, en toch… de mini-versie van jou is exact dat aan het doen als hij protesteert om te gaan slapen. Toegegeven, de dresscode is wat anders, dat wel… Vervang de spaghettibandjes door een slaapzak, de harde bas van de muziekbeats uit de box (waar je rok van omhoog vliegt) door het gekrijs van je peuter/kleuter. Andere sfeer, zelfde vibe! #Let's get ready to rumblllllllllllle!

Is deze knaldrang van je peuter/kleuter wanneer het tijd is om te gaan slapen herkenbaar? Dat is niet enkel bij jou zo. Jonge kinderen zijn vaak nog heel hyper vlak voor bedtijd. Dan zijn kinderen nog heel erg actief en lijkt jouw peuter/kleuter nog tonnen energie te hebben. Door die opstoot van energie terwijl je kind echt wel klaar leek om te gaan slapen, komt de twijfel. 'Hij is precies nog niet moe?' Wanneer bedtijd dan toch veel later wordt, is de kans groot dat je kind zijn slaaptrein gemist heeft. Die extra energieboost naar de avond toe kan je vermijden door na de laatste avondmaaltijd de dag af te bouwen met rustige activiteiten (boekje lezen, samen knuffelen, zingen, wiegen, puzzelen,…). Of installeer nog een laatste ontladingsmoment voor het nadien rustiger wordt (dan bouw je nog even de spanning op: samen kriebelen, hevig spel, hoge toren bouwen,…)?

Last but not least: keep your eye on the prize (een hele avond voor jezelf: check!, nachtrust, check!) en breng je kleuter op tijd naar bed. Een uur later naar bed betekent een uur meer indrukken en prikkels die de slaap van jouw slaapmonster kunnen ontregelen. Dan valt je kleuter moeilijker in slaap. En als dat uiteindelijk gebeurt, zal de slaap minder diep zijn en zal de kans ook groter zijn dat je kleuter makkelijker terug wakker schiet.

Wat hebben we vandaag geleerd? Stap 1 ... 👇

Ben je op zoek naar concrete voorbeelden van slaaproutines- en rituelen voor baby's vanaf 4 maanden? Dan kan ik het e-book 'Slaapbasics van A-Z: een handleiding voor kinderen van 4 maand-4jaar' warm aanbevelen.